Veel beginnende muzikanten vragen zich hardop af "wat is Buma/Stemra en waarom moet ik me daarvoor aanmelden?". Velen van hem weten niet eens dat Sena en Norma ook nog bestaan, en al helemaal niet wat zij dan precies doen. Gelukkig wordt hier steeds meer aandacht aan besteed door verschillende partijen, want het is super belangrijk om te weten!
Auteurs- en Naburige rechten klinken misschien wel heel saai, en het kan soms inderdaad wat tijd kosten om alles administratief af te handelen, maar aan het eind van de rit komt het neer op 1 ding: (meer) geld verdienen aan jouw muziek!
Buma/Stemra, Sena en Norma zijn namelijk de instanties die geld inzamelen namens muzikanten en dat uitkeren aan de juiste personen. Zij houden voor jou bij waar je muziek gebruikt of verspreid is en zorgen dat jij hiervoor gecompenseerd wordt. Klinkt al een stuk sympathieker toch?
Ben ik Componist of Uitvoerend Muzikant?
Het eerste wat je moet weten als je gaat onderzoeken of je je wilt aanmelden bij deze partijen is welke er van toepassing zijn op jouw repertoire en rol als muzikant. Buma/Stemra int alleen auteursrechten (tekstschrijvers/componisten). Voor naburige rechten (voor uitvoerende muzikanten) moet je bij Sena aankloppen.
Auteursrecht heb je als je hebt meegeschreven (en soms als je hebt meebetaald aan de opname) aan een muziekwerk. Je hoeft niet alles gedaan te hebben, en het is ook zeker niet altijd het geval dat 1 persoon 100% van het auteursrecht heeft. Naast de songwriter heeft vaak de producer een grote rol gespeeld in de vorm en sound van het liedje, en dus deelt deze vaak mee in de verdeling. Ook arrangeurs, die een track bvb voorzien van strijkers- of blazerspartijen krijgen vaak een klein stukje van het auteursrecht. Het Auteursrecht wordt in Nederland beheerd door Buma/Stemra.
Naburige rechten heb je als muzikant die meespeelt op een opname van een liedje of als je de producent bent van een liedje (de persoon die de muziek uitbrengt). Je hoeft het nummer dus niet geschreven te hebben om er geld voor te krijgen. Drummers, Gitaristen, Percussionisten, Backing-vocalisten, blazers, strijkers, neusfluitspelers - ze hebben allemaal recht op een vergoeding. Het naburige recht wordt in Nederland beheert door Sena.
Soms is de auteur ook de uitvoerende muzikant, maar dit is niet altijd het geval. Bijvoorbeeld als je een cover uitbrengt, of als je een goede zangeres bent maar een minder goede songwriter, en dus iemand anders liedjes voor jou laat schrijven. Een beroemd voorbeeld hiervan is Marco Borsato. Bijna al zijn liedjes zijn geschreven door, of samen geschreven met John Ewbank. Ewbank ontvangt in dit geval de Buma/Stemra gelden, en Marco ontvangt als uitvoerende artiest de naburige rechten van Sena. Als John Ewbank naast het schrijven ook de piano inspeelt op de opname van een liedje, dan heeft hij ook recht op een vergoeding van Sena.
Buma haalt geld op voor schrijvers en componisten van muziek wanneer dit openbaar gemaakt wordt. Elke keer als een liedje dat zij geschreven hebben is gedraaid op radio, tv, internet en in winkels, restaurants en andere openbare gelegen, krijgen zij geld. Als je vertegenwoordigd wordt door een muziekuitgever, krijgen zij ook geld als het liedje gedraaid wordt. Dit komt omdat muziekuitgevers een grote rol spelen in het verspreiden van jouw muziek, en dus graag meedelen in de baten van hun inspanning. Café's, Poppodia Radiostations en Festivals kopen een licentie van Buma die gebaseerd is op het geschatte bereik.
Buma ontvang je zowel over opnames als live-uitvoeringen. Als de radio jouw liedje draait wordt dit door Buma automatisch gescand en herkend, en zorgen zij dat jij hiervoor een vergoeding ontvangt. Uitvoerende muzikanten kunnen via de app van Buma Stemra hun setlijst uploaden, om zo te laten weten welke nummers er openbaar gemaakt zijn bij een concert bij een podium of festival. Als je zelf de uitvoerende muzikant van je eigen liedjes bent is het dus super gemakkelijk om geld te verdienen met jouw muziek - want je hebt zelf in de hand hoe vaak het openbaar gemaakt wordt (door veel te spelen) en of het allemaal wel goed binnenkomt bij Buma (door het zelf goed bij te houden in de app).
Stemra incasseert geld namens jou als auteur als je muziek gekopieerd wordt. Zo betaalt iemand een Stemra heffing als zij cd's of LPs persen. Ook als jouw muziek in een commercial wordt gebruikt, haalt Stemra geld voor jou op. Je kan er ook voor kiezen om je alleen aan te melden voor Buma en niet voor Stemra. Bijvoorbeeld als je CD's gaat drukken in eigen beheer, met alleen jouw eigen werken er op. In dat geval is het omslachtig (en zonde van de commissie die Buma van de gelden afhaalt) om zelf eerst geld te betalen aan Stemra, die het vervolgens weer aan jou terug uitkeert. Schrijf je dus niet perse in voor Buma en Stemra, maar maak deze afweging bewust. Een inschrijving bij Buma/Stemra kost je 50 euro per jaar, maar de minimum uitkering is stiekem net zo hoog en dus kom je aan het eind van het jaar eigenlijk altijd weer uit op 0 (of meer, als jouw muziek veel gedraaid is). Buma hanteert bijvoorbeeld een minimumvergoeding van € 22,- per optreden. Je hoeft dus maar 3 shows per jaar te spelen om je lidmaatschap terug te verdienen! Op de website van Buma/Stemra kan je meer informatie vinden over de hoogte van de vergoedingen.
Muziekadvocaat Sander Petit zegt ook heel vaak slimme dingen over auteursrecht en is een goede persoon om te volgen voor updates, tips & tricks. Hij schreef onder andere deze introductie in muziekrecht voor Gigstarter.
Sena regelt de rechten van muzikanten en producenten voor de openbaarmaking van hun muziek. Die vergoeding krijgen zij dankzij muzieklicenties die bedrijven en organisaties bij ons afsluiten. Een café waar achtergrond muziek gedraaid wordt betaalt een vast bedrag per jaar aan Sena op basis van hun oppervlakte en openingstijden (hiermee wordt berekend ongeveer hoeveel uren aan muziek er openbaargemaakt wordt aan ongeveer hoeveel mensen). Hoeveel geld je van Sena krijgt verschilt per liedje en per openbaarmaking. Van elke track gaat 50% van de vergoeding naar de muzikanten en 50% naar de producent. De 50% die naar de muzikanten gaat die meespeelden op de track verdelen we vervolgens op basis van een puntensysteem. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de 'Hoofdartiest' en 'Sessieclaims'. Onder de hoofdartiest vallen de mensen die standaard bij het gezelschap horen. Bij Queen waren dat 4 mensen, bij een Singer-Songwriter is het misschien maar 1 persoon. De sessieclaims zijn voor mensen die eenmalig ingehuurd zijn om een track te voorzien van een aanvullende partij. Op de website van Sena kan je meer informatie vinden over hoe het puntensysteem precies werkt.
Auteurs die niet meegespeeld hebben ontvangen geen gelden van Sena. Voor live uitvoeringen bij een podium of festival ontvangt de auteur dus wel geld, maar de uitvoerende muzikant niet. Dit komt omdat de auteur niet altijd de uitvoerende artiest is (bijvoorbeeld bij coverbands) en dus geen gage ontvangt voor het optreden. De uitvoerende muzikanten worden betaald door het podium, en zijn dus al betaald voor hun werk. Betalingen voor live uitvoeringen op radio en tv worden geregeld door Norma.
Sena is een stichting en inschrijven in helemaal gratis. Meteen doen dus!
Martijn Crama maakte (onder andere) deze geweldige handige video over Naburige Rechten. Zijn video's zijn hier te vinden en zijn boek Basisbagage is ook een aanrader!
Norma
Stichting Norma is de minst bekende partij van deze 3 (of eigenlijk 4, want Buma en Stemra doen beiden net even iets anders). Norma keert ook geld uit aan uitvoerende muzikanten, maar alleen voor een specifieke uitvoering of performance - dus bijvoorbeeld als je live speelt op de radio, een stem inspreekt voor een animatie-film, of als je optreden op televisie wordt uitgezonden.
De verdeling van de vergoedingen verschilt per medium - Norma maakt hierin onderscheid tussen Visueel (audiovisueel), Audio (muziektracks) en Multimedia. Op hun website is meer informatie te vinden over vergoedingen en verdelingen. Aanmelden bij Norma is net als bij Sena, helemaal kosteloos! Nu livestreaming steeds groter wordt worden er ook nieuwe afspraken gemaakt over naburige rechten met partijen zoals Facebook en YouTube, maar die waren er heel lang niet. Inmiddels heeft Buma/Stemra wel aangekondigd dat ze ook vergoedingen gaan uitkeren voor Livestreams op deze platforms, maar alleen aan auteurs dus, en alleen als de stream door minimaal 1000 mensen is bekeken. Norma heeft deze afspraken vooralsnog niet gemaakt met Facebook en YouTube, maar wel met de platforms van de RTL en NPO. De verwachting is dat hier in de komende tijd nog wel meer nieuwe afspraken over gemaakt gaan worden.
Fondsen - nog meer geld!
Deze drie partijen beheren ook een aantal potjes met geld - subsidies die je kunt aanvragen als muzikant. Soms kan je dus al geld ontvangen voordat je liedje, opname of performance af is. Het Norma Fonds. Norma verdeelt ook subsidies onder uitvoerende kunstenaars via het Norma fonds. Deze subsidies zijn bedoeld voor projecten of activiteiten die de culturele, maatschappelijke en professionele belangen van uitvoerende kunstenaars bevorderen. Ze hebben op dit moment ook een extra Corona-fonds waar je geld aan kunt vragen. Meer informatie over het Norma Fonds vind je hier.
Het Sena Muziekproductiefonds. Wil je je muziek digitaal of fysiek uitbrengen, maar mis je de financiële middelen? Dan kan je geld aanvragen bij het Sena Performers Muziekproductiefonds. Het fonds kan je net dat ene duwtje in de rug geven dat nodig is voor de volgende stap in je muzikale loopbaan. Voorwaarde is wel dat je een professionele muzikant bent. Heel veel bekende artiesten in allerlei genres hebben gebruik gemaakt van dit fonds, zoals Kita Menari, Aafke Romeijn, Ntjam Rosie, Tessa Rose Jackson, Nina June, Tape Toy, A Balladeer, Darlyn en nog veel meer! Meer informatie vind je hier.
Het Buma/Stemra Investeringsfonds Muziek. Dit fonds is in 2020 opgericht omdat zoveel makers te maken kregen met de financiële gevolgen van de Corona Maatregelen. Dit fonds is bedoeld voor de ontwikkeling van nieuwe muziek of nieuwe exploitatie van bestaande muziek. Meer informatie over dit fonds vind je hier.
Ik ben een Belgische muzikant!
In België kan je terecht bij Sabam voor auteursrechten, bij PlayRight voor naburige rechten voor muzikanten en bij SIMIM voor naburige rechten van producenten. Voor een uitgebreide uitleg verwijs ik je graag door naar de website van VI.BE. waar allemaal hele fijne en nuttige blogjes staan over vergelijkbare onderwerpen.
Comments